Kinh nghiệm mua lan "tiền không mất tật chẳng mang"

Nhân mùa Giáng sinh và năm mới đang đến gần, LanVenus (kênh chia sẻ thông tin của Hoa lan Hoàng Linh) xin chia sẻ một bài viết với những kinh nghiệm rất hay và thú vị.

Là người chơi lan thì ai chẳng có lúc thấp tha thấp thỏm như ngồi trên lò lửa vì chuyện bán mua. Trừ trường hợp mình xách tay từ nhà anh em bạn bè; hội những người thích chơi lan tặng hay giao lưu thì không nói nhưng khi cầm tiền ra chợ lan thì phải lưu ý vì mua lầm vừa mất tiền, vừa mất công lại tức anh ách cả năm sau. Dù đã biết chơi lan thì không ngại tiền bạc hay công sức, miễn sao mình thấy thỏa chí là được rồi, nhưng, tránh được những sơ suất không đáng có sẽ giúp thú chơi thêm phần vui vẻ, kiên tâm hơn.

Môt vài kinh nghiệm khi đi mua hoa lan mà mọi người nên tham khảo:

1. Mua lan ở đâu?

a. Mua lan của bạn bè.

Mua của bạn bè có lẽ là cách mua an toàn nhất. Người bán và người mua đã quen biết nhau 1 thời gian, đã tỏ đường đi lối lại, còn có thời gian tửu trà đàm đạo, chỉ cho nhau thấy những đặc tính của cây lan mà qua kinh nghiệm chăm sóc đã rút tỉa được. Sau này đã đem cây lan về nhà mình nhưng vẫn thoải mái liên lạc để tìm hiểu thêm. Mua của bạn lan, thường sống trong cùng một vùng địa lý, vậy là khỏi lo về phong thổ, tức cây lan mình mua đã quen khí hậu, đem về dễ sống hơn.

Vì là người đồng điệu, người bạn sẽ bán cho mình một giá vừa phải, tránh bị "cắt cổ" của phường con buôn. Người bán là bạn ta nên mỗi khi thăm viếng họ sẽ cho ta ý kiến sau khi họ quan sát cây mình trồng. Đó là những bài học thực tế. Dù sao họ cũng là chủ cũ của cây lan nên còn trách nhiệm tinh thần.

b.Mua lan của nhà vườn

Nếu nhà vườn ở quanh mình thì ta khỏi lo về phong thổ và nuớc tưới.

Trường hợp cùng một thành phố thì nồng độ nước như nhau (không kể nhà vườn pha chế nước tưới riêng). Mua lan ở nhà vườn có ưu điểm riêng, đó là ta có nhiều cây để lựa chọn. Các vườn lan thường mua sỉ về cùng lứa cùng loại nên giúp ta dễ chọn cây nào lớn nhất, mạnh nhất hay hoa đẹp nhất.

Đặc biệt nếu đi lại, mua nhiều lần, làm quen, gặp ngay người chủ bán thân thiện nồng hậu có thể chọn giùm ta cây tốt theo kinh nghiệm chuyên môn của họ. Các cụ ngày xưa hay nói "người mua lầm chứ người bán không lầm". Họ biết hơn ta cây nào cũ một năm, hai năm hay mới về, và cây nào đã ra hoa mấy mùa rồi hay cây nào "đẹt" không chịu ra hoa mà còn chậm lớn!

Mua lan của nhà vườn chuyên môn có lợi là họ đã theo dõi kỹ càng, phân loại, có bảng tên, lai giống, tên cây cha mẹ. Dù có đắt hơn chỗ khác nhưng đáng tin cậy.

Cảnh mua lan dịp Tết ( ảnh: Hoa lan Hoàng Linh)

c. Mua lan ở câu-lạc-bộ.

Mua lan ở câu lạc bộ cũng ít khi phải lo ngược giá, không đắt lắm vì dù sao cũng có quen biết. Nhưng lưu ý, vì có thể những cây họ đem bán là những cây họ muốn "dạt" ra vì một lý do nào đó và mình mua về tức là đi "đổ vỏ" cho người ta rồi. Mua lan loại này cần có kinh nghiệm, cao tay ấn mới trị được và đưa cây lan về cuộc sống bình thường.

d. Mua lan gửi qua bưu-điện hay các hãng chuyên chở

Xã hội ngày nay vô cùng phát triển, mạng internet rút ngắn khoảng cách đến hàng tháng hàng năm so với trước kia, giới hạn địa lý đã không còn, vậy không có lý do gì ta lại không sử dụng nó để mua lan, phân định giá cả, mua hàng từ xa. Ngoài vấn đề dè dặt khi dùng thẻ tín dụng, chúng ta còn gặp khó khăn sau đây:

- Màu sắc hoa lan không hoàn toàn đúng như trong hình vẽ quảng cáo

- Cây lan đôi khi còn quá nhỏ khó chăm sóc.

- Tuy đôi khi rẻ vì giá quảng cáo, nhưng, người bán hay bán kèm nhiều cây với nhau mà trong đó có cả cây mình đã có rồi. Tổng cộng giá cũng cao vì còn tiền chuyên chở.

- Gặp cây không thích mình cũng phải chịu vì không lẽ trả lại một cây.

- Mình không lựa chọn cây như ý thích vì bị sâu, rệp, bị giập, bị virus…

- Chỉ mua theo lối này những cây thật hiếm để gây giống mà thôi và ráng chịu rủi ro.

- Cây gửi theo lối này thường là chỉ có rễ không (bare root) bọc trong bao nylon. Nếu thời gian chuyên chở lâu, cây sẽ bị nẫu, úa hay èo uột.

Tuy nhiên, vẫn có những người bán uy tín và có trách nhiệm với hàng mình bán ra, thị trường đã dần đi vào khuôn khổ, những hành vi lừa gạt bị tẩy chay và lên án dần thui chột. Với kinh nghiệm tinh đời hay gặp người bán thật thà, chuyện mua lan chuyển phát hoàn toàn đơn giản và hứa hẹn.

(Xem thêm các mặt hàng hoa lan tại Hoa lan Hoàng Linh)

e. Mua lan ở tiệm bán hoa lẻ, những nơi không chuyên nghiệp

Lan bán ở đây được coi như tạp hoá chứ không phải chuyên ngành về lan. Lan được xịt hoá chất để thúc cho mau tăng trưởng, nở rộ, do đó đã kiệt sức gần như chỉ dùng một lần, khó dưỡng để trồng lại cho mùa tới. Thêm nữa,thời gian để trong tiệm quá lâu, cây bị vàng, yếu, vì thiếu nắng, thiếu diệp-lục-tố. Lan bán nơi không chuyên nghiêp như nơi bán vật liệu xây cất, nghĩa trang,… đa số là lan phổ thông, không quý hiếm và không được chăm sóc đúng mức.

f. Mua lan trực tiếp từ người săn tìm.

Đây là trường hợp mua lan từ các người đi rừng săn tìm các loại lan rừng mà ta hay gặp ở các tỉnh miền cao nguyên như Dalat, Chapa, Thái Nguyên… Đôi khi có thể mua lan qua các mối trung gian; tuy sẵn nhưng giá cao hơn nhiều. Người mua có thể đặt cọc mua những cây lan quý hiếm từ người săn nhưng dễ bị lôi thôi với pháp luật nếu mua phải những cây đã được ghi vào sổ cấm. Lan mới hái đem về tuy tươi nhưng dễ bị "xốc" vì thay đổi đột ngột. Nếu được, nên nhờ những người có kinh nghiệm chăm sóc trong thời gian đầu mới về. Nên ghi tên loại lan mình mua; nếu không có tên khoa học thì cũng ít nhất tên địa phương để dễ truy cứu sau này. Cần nhớ, mua lan trực tiếp từ người săn lan, vô tình ta đã tiếp tay với những kẻ khai thác rừng và hoa lan một cách bất-hợp-pháp.

2. Cách chọn hoa lan:

a. Nguyên tắc:

Dù mua hoa lan ở đâu chúng ta cũng nên theo những cách sau đây:

- Đối với người mới chơi lan không nên mua nhiều cây và nhiều loại cùng một lúc, hãy nhờ người có kinh nghiệm chỉ cho mình mua những cây dễ trồng. 

- Nếu mua lan ở nhà vườn hay nơi triển lãm nên đòi hỏi bảng tên rõ ràng. Nhiều khi cây lan mất bảng tên hay lầm bảng tên của cây khác do khách chọn lựa gây ra.

- Nên tìm hiểu xuất xứ cây lan muốn mua để đáp ứng môi trường tương ứng.

- Đối với những cây lan lạ từ ngoại quốc chúng ta nên xin một bản hướng dẫn cách trồng. Nên hỏi người bán càng nhiều chi tiết càng tốt về cây lan mình muốn mua:bón phân, tưới nước, thời gian cây ngủ đông v.v… (nên đi sớm ngày đầu mới hy vọng có những bản hướng dẫn này).

(Đọc thêm Kinh nghiệm cham sóc hoa lan)

b. Cách chọn lan:

- Chọn những cây còn khoẻ: lá mướt, không bầm giập

- Rễ còn tươi, căng nuớc. Củ không bị hà, gặm nhấm

- Không dấu hiệu có rệp, đốm đen do cháy nắng hay bị virus

- Nếu là những cây bare root, rễ có thể khô héo, nhưng còn lá và ở kẽ gốc có mầm non xanh nhú ra. 

(Đọc thêm Lan không chịu ra rễ - Đọc ngay đừng nản)

- Chọn những cây khoẻ, xum xuê, bẹ lớn, nhiều thân, nhiều củ so với cả khay.

- Nên chọn cây có ít nhất một hoa để so sánh màu sắc với cây mẹ( mẫu). Nếu mua cây chưa có hoa thì màu sắc của hoa không được bảo đảm.

- Nên đi mua sớm, về sớm để tránh cho cây khỏi mất sức.

- Vì lan được mang từ xa đến nên cây không có đất và rễ được cuốn bằng bông, giấy hay moss cho đỡ khô. Do đó khi về nhà nên kiểm soát lại và trồng vào môi trường thích hợp. Nếu không cây sẽ bị úng nước và thối rễ.

- Khi mang lan về, không nên để lan trong thùng xe đậy kín mà nên để trong xe, xuống cửa kính hay mở máy lạnh để tránh chênh lệch nhiệt độ đột ngột (mùa nóng).

- Căn cứ vào loại lan, cỡ cây ta sẽ trồng lan vào chậu lớn, nhỏ với đất trồng tương ứng hay gắn lên cây, lên gỗ. Trong thời gian đầu nên để cây nơi mát, tránh gió lùa.

Tóm lại, tâm lý của người sưu tầm cũng như của người chơi lan là bao giờ cũng muốn có thêm cái mới; một phần để thỏa mãn tham vọng, một phần để thử cái tài trồng tỉa. Nhưng, đôi khi quên khả năng của mình có đủ sức chăm sóc hay không. Thấy cây lan quý hiếm, nhìn đẹp mắt nhưng nên suy nghĩ quý hiếm thì khó trồng, hay được mang từ nơi xa tới; đẹp mắt là do người trước trồng với bao công lao, liệu mình có đủ phương tiện như họ không. Trường hợp bạn muốn mua cây lan lạ về chưng hay làm thí điểm thì lại là chuyện khác. Còn mua lan để nuôi dưỡng cần đắn đo trước khi mua.

Thêm nữa có nhiều người thích mua hơn thích trồng. Thích cây lan mới mà bỏ quên những cây lan đã mua trước đây, đôi khi ở nhà có rồi mà quên lại mua thêm!. Và một ngày nào đó không còn chăm sóc nổi cả cây cũ lẫn cây mới.!!

Hy vọng quý khách thành công, không mất tiền oan uổng và trồng được những cây lan đẹp xinh.

Hoa lan Hoàng Linh 

(ST)

8:41 PM